Pijncirkel
In elke begeleiding die ik opstart met een cliënt waar sprake is van pijn aan de vulva of de vagina, tijdens seks of in het algemeen, bespreek ik dit model.
De uitleg van dit model wordt vaak als ontzettend waardevol ervaren door de personen aan wie ik het uitleg. Het helpt je namelijk om te begrijpen wat er aan de hand is, en het geeft je ook een taal om hierover te praten met een seksuele partner.
2 cirkels
De pijncirkel bestaat uit twee cirkels: een binnenste en een buitenste. Ik leg het je uit, exact zoals ik dat aan een cliënt doe. Dat betekent dat we beginnen met de binnenste cirkel.
Binnenste cirkel
De binnenste cirkel ziet er zo uit.
1. Je hebt op een bepaald moment een pijnlijke seksuele ervaring. Deze pijn kan aanwezig zijn om verschillende redenen (bvb. aanhoudende blaasontstekingen, schimmelinfecties, onvoldoende fysieke opwinding, medische aandoening, relationele bezorgdheden, ...).
2. Een volgende seksuele ervaring kan het gebeuren dat je angst voor pijn zal hebben. Je maakt je zorgen om opnieuw pijn te ervaren en bent hypervigilant. Dit houdt in dat je heel alert bent om mogelijke signalen die wijzen op pijn.
3. Indien je angst en hyperviglantie ervaart is het ontzettend moeilijk om te genieten. Je zal minder fysieke opwinding ervaren. Dit houdt in dat je minder nat wordt (minder lubricatie) en je vaginale spieren zich ook zullen aanspannen.
4. Je ervaart meer frictie indien je toch probeert te penetreren met een vinger, penis, dildo, ... Dit is volkomen normaal. Met een niet erecte penis wordt zelden geprobeerd toch penetratieve seks te hebben. Met een onvoldoende natte vagina is het even absurd om penetratieve seks te hebben. Veel vrouwen hebben echter geleerd dat ze dan even moeten doorbijten. Dit is echter iets dat deze pijncirkel mee gaande houdt.
5. Er kan sprake zijn van VVS, ook wel (provoked) vulvodynie genoemd, oppervlakkige dyspareunie of vestibulitis. Er is een irritatie aan de vulvaire huid, vaak gaat het over een branderig gevoel. Een volkomen normale reactie gezien de eerdere stappen in deze pijncirkel.
6. De cirkel is rond: je hebt opnieuw een pijnlijke ervaring meegemaakt.
7. Er komen al snel catastroferente gedachten: sh!t, dit gaat nooit weg.... De hierboven geschreven reacties worden reeds opgewekt door de gedachte aan seks omdat je dit associeert met pijn. De 'toenadering van een penis' (om het plastisch te zeggen) kan dus al voldoende zijn om deze hele cirkel te triggeren.
Buitenste cirkel
Deze gebeurtenissen spelen zich af in ons lichaam, en we merken dat dit ook een impact heeft op de manier waarop we naar onszelf en naar onze partner kijken.
1. Veel personen met pijnklachten hebben het gevoel dat er iets fundamenteel mis met hen is. Dat ze tekort schieten als vrouw, als partner. Soms vertaalt zich dit in het overcompenseren (buitenproportioneel veel voor je partner doen want 'door mij kan hij geen seks hebben'). Dit is een element waar we altijd bij stilstaan in seksuologische therapie.
2. Je vermijdt seksualiteit omdat dit zou kunnen leiden tot pijn. In het verlengde hiervan begin je vaak ook intimiteit te vermijden, want intimiteit zou kunnen leiden tot seksualiteit. Vaak merken we dat ook de partner op zo'n moment minder initiatief begint te nemen. We weten dat dit eigenlijk beter niet gebeurt. Het is belangrijk dat er nog steeds initiatief wordt getoond, en intimiteit wordt opgezocht. Seksualiteit kan wel op andere manieren worden vormgegeven. Hier kan bijvoorbeeld het boek climax club zeker bij helpen.
3. Je zal vaak problemen krijgen op allerlei vlakken van seksualiteit: je ervaart minder verlangen, minder subjectieve en fysieke opwinding en kan ook stoten op orgasmeproblemen.
4. Je ervaart een algehele seksuele distrees: seks is iets negatief geworden, iets waar je stress over ervaart.
Ter informatie: Het model zelf heb ik visueel vormgegeven en gebruiken wij in onze praktijk. Het is echter niet mijn model. Dit model baseert zich op het model van Spano, en werd aangevuld met het model van Pazmany, Ramaekers en Ter Kuille.
Dit artikel werd geschreven door Cindy Druyts, klinisch seksuoloog bij Konektis
