cPTSS: Complex trauma + 3 boekentips

Complexe PTSS (cPTSS) is een aanpassingsmechanisme die ontstaat door langdurige blootstelling aan trauma, meestal in de vroege levensjaren. Terwijl PTSS wordt geassocieerd met een enkele traumatische gebeurtenis, ontstaat cPTSS door herhaald, langdurig misbruik of verwaarlozing. Bij éénmalig seksueel misbruik kan dit ook meteen leiden tot cPTSS.

 

In dit artikel verkennen we het verschil tussen PTSS en cPTSS, de symptomen, de oorzaken en wat je kunt doen om te herstellen.

 

Wat is PTSS?

Posttraumatische Stressstoornis is een bekende aandoening die kan ontstaan na het meemaken van een traumatische gebeurtenis. Denk aan een auto-ongeluk, oorlogsgeweld of een gewelddadige aanval.

 

Wat is cPTSS?

Complexe Posttraumatische Stressstoornis ontwikkelt zich bij mensen die langdurig aan trauma zijn blootgesteld, zoals herhaald fysiek, emotioneel of seksueel misbruik, verwaarlozing of gevangenschap. Dit type trauma wordt vaak hechtingstrauma genoemd omdat het de normale ontwikkeling verstoort, vooral als het trauma plaatsvindt in de vroege kinderjaren.

 

Wanneer je in je kindertijd wordt blootgesteld aan een onveilige thuissituatie (bvb. omdat er geweld of veel ruzie in het gezin was waar je leerde te zorgen voor andere mensen of je stil bezig te houden om de situatie te ontmijnen), is hier geen ontsnappen aan. Binnen de psychologie wordt dit wel eens vergeleken met een gevangenis: je kan geen kant op en blijft daarom onnatuurlijk lang in een onveilige situatie. 

 

Het verschil tussen PTSS en cPTSS

Een van de grootste verschillen tussen PTSS en cPTSS is de aard en de duur van de traumatische ervaring. Bij PTSS gaat het vaak om een eenmalige gebeurtenis, terwijl cPTSS voortkomt uit herhaalde trauma's. Dit kan leiden tot complexere en langdurigere symptomen.Het ene is zeker niet erger of minder erger dan het andere. Mensen met PTSS en cPTSS hebben vaak beiden geleerd met hun symptomen te leven, en vaak weten mensen met PTSS en cPTSS helemaal niet dat ze dit hebben. 

 

Lees hier meer over de verschillende soorten trauma.

 

Symptomen van cPTSS

De symptomen van cPTSS kunnen overweldigend en slopend zijn en beïnvloeden vaak meerdere domeinen van het leven. We verdelen de symptomen in vier hoofdcategorieën:

 

1. affectieve ontregeling - emotionele disregulatie
Mensen met cPTSS hebben soms moeite met het reguleren van hun emoties. Dit kan leiden tot intense emotionele reacties, plotselinge stemmingswisselingen en het gevoel overweldigd of gevoelloos te zijn.

 

2. negatief zelfbeeld
Een veelvoorkomend symptoom van cPTSS is een diep negatief zelfbeeld. Dit kan zich uiten in gevoelens van schaamte, schuld of waardeloosheid. Veel mensen met cPTSS voelen zich ook geïsoleerd of losgekoppeld van anderen. Wanneer je traumatiserende gebeurtenissen meemaakt die buiten je controle liggen, ontwikkel je vaak de reflex om de oorzaak bij jezelf te leggen. Dit is heel logisch want zo heb je terug het gevoel dat je er iets aan kunt veranderen. Op korte tijd is dit dus heel effectief. Op langere termijn merken we echter dat je last blijft ervaren van een negatief zelfbeeld.

 

3. Interpersoonlijke Problemen
cPTSS kan het moeilijk maken om gezonde relaties aan te gaan. Je hebt mogelijk geleerd dat sommige mensen niet te vertrouwen zijn, waardoor vertrouwen een groot probleem kan zijn, en velen worstelen met de neiging om anderen weg te duwen of bang te zijn voor afwijzing. 

 

4. veranderingen in aandacht en bewustzijn
Dissociatie is een veel voorkomend symptoom van cPTSS. Mensen kunnen zich losgekoppeld voelen van de realiteit of moeite hebben met concentratie en geheugen. We spreken vaak over het 'helen' van trauma omdat veel herinneringen of stukken uit je leven als 'gefragmenteerd' hebt ervaren. Het kan lijken alsof de herinnering niet over jou gaat, maar over iemand anders. Ook al weet je rationeel dat het wel over jou gaat. Traumatherapie gaat daarom vaak ook over het helen van de gefragmenteerde delen van jezelf.

 

Fysieke symptomen van complexe PTSS

Naast psychische symptomen heeft cPTSS vaak ook fysieke manifestaties. Chronische stress kan het lichaam uitputten en leiden tot:

• Migraine
• Prikkelbaredarmsyndroom (IBS)
• Fibromyalgie
• Chronische rug- of nekpijn

Veel mensen met cPTSS hebben vaak geen idee dat hun fysieke klachten verband houden met het trauma dat ze hebben meegemaakt.

 

Waarom wordt cPTSS vaak niet herkend?

Helaas wordt cPTSS nog vaak gemist of verkeerd gediagnosticeerd door professionals. Dit komt deels omdat veel symptomen lijken op die van andere stoornissen, zoals depressie, angst of persoonlijkheidsstoornissen. Daarnaast is er nog onvoldoende bewustzijn over de unieke kenmerken van cPTSS. De chronische aard en complexiteit van de stoornis vereisen diepgaande kennis en gespecialiseerde behandeling.

 

Wat kun je doen aan complexe PTSS?

Er is geen 'quick fix' voor cPTSS, maar herstel is mogelijk. Het vraagt tijd, geduld en de juiste ondersteuning.  We raden jou hierin altijd therapie aan van een professional die ervaren is in het werken met cPTSS.  Ervaren professionals weten ook dat complex trauma niet louter met praattherapie te benaderen is. Daarom zullen deze professionals ook therapieën zoals EMDR, emotionally focused therapy en/of sensorimotorische psychotherapie in hun aanpak integreren. 

 

Er zijn de laatste jaren ook enkele boeken geschreven over complex PTSS. We raden jou volgende boeken dan ook van harte aan